Bel fıtığı ve disk kayması, aslında aynı tıbbi durumu tanımlayan iki farklı terimdir. Disk kayması, omurganın çeşitli nedenlerle zorlanması sonucu ortaya çıkabilir. Örneğin, ağır bir cismi kaldırırken, yerden bir şey alırken yanlış duruş pozisyonunda olmak, düşme veya bir darbe sonucu disk kayması meydana gelebilir. Disk kayması başlangıçta fark edilmeyebilir çünkü bölgedeki kaslar kuvvetliyse rahatsızlığı kompanse edebilir. Ancak, sırt kasları zayıf olan bir kişide durum daha kötü olabilir.

Bel bölgesinde beş adet omur yer almaktadır. Bu omurların arasında ise disk adı verilen jöle kıvamında kıkırdaksı yapılar bulunur. Bu yapılar, farklı bir beslenme yöntemi olan difüzyon yoluyla beslenir. Bu bölgede damar ya da sinir bulunmaz; sadece omuriliğin yan tarafında ve omurların arka bölgesinde sinirler bulunur. İki omurun arasının daralması, burada bulunan diskin yer değiştirmesi ve fıtık oluşumuna neden olabilir. Disk kayması, oluştuğu yöne bağlı olarak farklı sonuçlar doğurabilir. Örneğin, arka tarafa doğru kayma omuriliğe baskı yaparken, yanlara doğru kayma bacaklara giden sinirlere baskı yaparak farklı belirtiler gösterebilir.

Bel fıtığının aşamaları şunlardır:

Bel fıtığı disk kayması belirtileri şunlardır:

Günümüzde bel fıtığı teşhisi için en sık kullanılan yöntem Manyetik Rezonans (MR) görüntülemedir. Bu yöntemle bel fıtığı kolaylıkla teşhis edilebilir ve aşaması belirlenebilir. EMG (Elektromiyografi) testi de bazı durumlarda gereklidir. Ancak bel fıtığı teşhisinde ilk aşama, klinik muayene ve hekimin gözlemleme tecrübesidir.

Obezite: Aşırı kilolu olmak, bel fıtığı disk kaymasının önemli sebeplerindendir. Vücudun tüm ağırlığını omurga taşır. Omurgada esnekliği sağlayan disklerin aşırı baskıya maruz kalması, deforme olmasına ve şeklinin bozulmasına neden olur. Bu baskıdan dolayı diskin şekli bozulur ve dışarı doğru taşar. Özellikle gebelik dönemi, vücudun ağırlık merkezinin öne doğru yer değiştirmesine ve omurgaya ek yük binmesine neden olur.

Hareketsizlik: Vücudumuzun yükünü taşıyan omurgamız gibi görünse de, omurga boyunca uzanan tüm boyun, sırt ve bel kasları ile karın kaslarının da fonksiyonu önemlidir. Monoton bir yaşam ve düzenli egzersiz yapmama sonucunda kaslar yeterince güçlenemez ve kasların taşıması gereken vücut ağırlığı da omurgaya ek yük getirir. Artı yük sonunda bel fıtığı ve disk kayması meydana gelir.

Sigara İçmek: Sigaranın disk yapısının bozulmasına neden olduğuna ve iyileşmeyi yavaşlattığına dair araştırmalar yapılmaktadır.

Günlük Yaşamda Omurgaya Ters Olan Hareketler Yapmak: Yaşamımızda farkında olmadan yaptığımız yük kaldırma, itme, çekme gibi hareketlerde omurga fizyolojisine uygun davranılmalıdır. Yerden bir yük kaldırırken mutlaka dizler kırılarak çömelmek ve sonra yükü kaldırmak gerekir. Dolap yerleştirme, çamaşır asma vb. omuz üstüne yük kaldırmak gerekiyorsa, merdiven ya da sandalye kullanmak gerekir. Yukarı doğru uzanmak sakıncalıdır. Masa başı işlerde tam dik pozisyonda oturulmalı ve bel girintisini destekleyecek yastık kullanılmalıdır. Yataktan kalkarken, önce yan dönülmeli, sonra ayaklar yatak kenarından aşağı sarkıtılarak dirseklerden yardım alınmalıdır.